Chúng tôi gặp NSƯT Thanh Loan đúng thời điểm chị chào đón “đứa con tinh thần” mới – DVD mang tên “Hương quê” – ra mắt vào mùa xuân 2017. Đắm đuối với âm nhạc truyền thống từ thơ bé, tạo được dấu ấn trong lĩnh vực chèo, nhưng NSƯT Thanh Loan còn khiến công chúng ngạc nhiên với cá tính, tài năng qua các ca khúc dân ca, âm hưởng dân gian và hài chèo.
Chuyện cô gái làng thi tuyển diễn viên
“Tôi sinh ra trong vành nôi xứ Nghệ/ Uống nước dòng Lam từ thuở ấu thơ” – câu hát ngọt ngào, sâu lắng ấy vang lên qua giọng hát NSƯT Thanh Loan trong DVD mới nhất của chị phần nào phác họa được xuất xứ một cô gái quê sau gần 40 năm nay đã thành một nghệ sĩ tên tuổi. NSƯT Thanh Loan tâm sự, từ nhỏ chị đã bộc lộ năng khiếu “trời cho”, trở thành cây văn nghệ lúc còn học ở trường mẫu giáo. Trò chuyện cùng chúng tôi, đôi mắt chị đong đầy cảm xúc khi nhắc tới mảnh đất xứ Nghệ. Ở đó, chị có người mẹ tảo tần khuya sớm, bà có giọng hát rất hay, vai diễn Thị Mầu của mẹ chị từng nức tiếng khắp làng chèo Quỳ Lăng (Xã Lăng Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An). Tới bây giờ, NSƯT Thanh Loan vẫn thuộc lòng những vần thơ khán giả tặng cho mẹ mình: “Tôi gặp lại cô Mầu thuở ấy/ nơi làng chèo lừng lẫy Quỳ Lăng”. Trong đĩa DVD mới ra mắt, người mẹ 76 tuổi của chị cũng xuất hiện với vai bà mẹ đôn hậu, tảo tần.
Mười sáu tuổi, vừa tốt nghiệp cấp ba, cô gái quê Thanh Loan dù đam mê ca hát, được bồi đắp bằng truyền thống chèo lâu đời của làng Quỳ Lăng, nhưng chưa bao giờ chị nghĩ mình sẽ theo con đường nghệ thuật chuyên nghiệp. Ngày Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh về quê tuyển diễn viên, suốt hai ngày không ai “lọt mắt xanh” giám khảo, cô thiếu nữ Thanh Loan vốn nhút nhát, mọi người đẩy mãi mới dám vào dự thi. Sau này, chị được các thầy cô kể lại, ngay khi Thanh Loan đặt những bước chân đầu tiên lên sân khấu, hát những câu hát mộc mạc thì Ban Giám khảo đồng loạt gật đầu. Sau tin trúng tuyển, cô gái làng khăn gói ra Hà Nội học tập. Những người thầy – nghệ sĩ có ảnh hưởng lớn với NSƯT Thanh Loan mà chị luôn nhắc tới là: NSND Dịu Hương, NSND Trọng Đang, nghệ Minh Tuyết, Bích Ngọc…
Sau những năm tháng rèn giũa trong môi trường đào tạo nghệ thuật, NSƯT Thanh Loan tốt nghiệp với tấm bằng loại ưu, lần lượt nhận công tác tại Nhà hát Chèo Quân đội, Nhà hát Chèo Hà Nội. Bây giờ, ngẫm lại con đường nghệ thuật của mình, chị tâm sự: “Cuộc đời, suy cho cùng phụ thuộc ở chữ “duyên”. Có năng khiếu, đam mê tới đâu mà không gặp “duyên” cũng khó thành”. Xa quê đã lâu nhưng con người NSƯT Thanh Loan dường như vẫn “đặc sệt” bản sắc vùng miền xứ Nghệ. Chị bày tỏ rất chân thành, mình vốn xuất thân từ cô gái làng gắn bó với ruộng đồng mưa nắng nên sống ở thành thị bao lâu vẫn e dè, ngần ngại những ồn ào, hào nhoáng. Yêu cháy bỏng các làn điệu dân ca vùng miền, đặc biệt là dân ca xứ Nghệ, dường như mạch nguồn ấy để lại trong dung nhan, giọng nói, giọng hát của NSƯT Thanh Loan chất đằm lắng, ngọt ngào được lên hương theo thời gian và trải nghiệm.
Vai diễn sân khấu và vai diễn cuộc đời
Trên sân khấu chèo, NSƯT Thanh Loan chuyên đóng các vai phản diện như Sùng bà trong vở “Quan âm Thị Kính”, vai mụ Cám trong “Tấm Cám”. Chị kể, có lần đi Trường Sa diễn cho các chiến sĩ, chị đóng vai cô gái Huế ra Bắc đánh ghen trong vở chèo “Tuần ty đào Huế”. Diễn xong, bộ đội trên đảo vây quanh chị để “ngắm lại cái mặt kinh khủng” và không ngớt lời phân bua: “Sao nghệ sĩ ngoài đời hiền thế mà nhập vai sắc sảo đến vậy?”.
Lý giải về sự thành công của NSƯT Thanh Loan trong các vai phản diện, những người trong nghề đánh giá: NSƯT Thanh Loan sở hữu nhiều tố chất đặc biệt hợp với dạng vai cá tính này như: Chất giọng vang, khỏe, đầy nội lực, cộng với dáng vóc đẫy đà, khỏe mạnh và con đường bền bỉ rèn luyện, theo đuổi các vai phù hợp với mình. Ngạc nhiên nhất là các vai diễn phản diện của NSƯT Thanh Loan không bị khán giả “ghét”, “xếp sau” vai chính diện mà sau mỗi lần chị xuất hiện luôn nhận được những tràng vỗ tay rầm rộ, khán giả vào tận hậu trường nơi hóa trang để tận mắt ngắm nhìn nghệ sĩ.
Hỏi nữ nghệ sĩ về bí quyết “lấy lòng” khán giả, chị tâm sự: “Với một người nghệ sĩ, tôi luôn quan niệm rằng, dù diễn trước một khán giả hay cả nghìn khán giả thì vẫn phải đầy “lửa” sân khấu. Khi nhận bất cứ vai diễn nào, dù dài hơi hay chỉ đôi ba phút trên sân khấu, tôi vẫn dành thời gian nghiên cứu kỹ nhân vật, ngày đêm tập luyện để diễn tả đúng tính cách nhân vật ấy. Đã làm nghề thì dẫu thế nào người nghệ sĩ cũng không bao giờ được phép hời hợt”.
Đa diện trên sân khấu nhưng ngoài đời, NSƯT Thanh Loan luôn giữ sự nền nã, dung hòa. Điều nữ nghệ sĩ trăn trở nhất là con đường gìn giữ, phát triển các bộ môn nghệ thuật dân tộc, nhất là trong đời sống hiện đại, trước cám dỗ hào quang, vật chất… nhiều nghệ sĩ trẻ đang hời hợt, bỏ qua giá trị căn cốt của nghệ thuật. “Điều khiến tôi ấm lòng là ở Nhà hát Chèo Hà Nội nơi tôi công tác, tôi luôn cảm nhận được thế hệ nghệ sĩ trẻ rất năng động, làm nghề thực sự, đánh đổi bằng mồ hôi nước mắt. Thực tế, các ca sĩ hát thể loại nhạc hiện đại dễ có cơ hội kiếm tiền hay “nổi tiếng” bề nổi hơn là nghệ sĩ theo nghệ thuật truyền thống như chèo. Diễn chèo mỗi tiết mục phải mất tầm 2 tiếng đồng hồ trên sân khấu, trong khi thù lao lại thấp. Cũng thời gian ấy, ca sĩ khác có thể chạy được vài show diễn nên ai phải thật yêu nghề thì mới cháy hết mình được. Có người từng ví, nghệ thuật dân tộc như “thang thuốc Bắc”, hễ ngấm rồi là không bỏ được, cứ vấn vương suốt cuộc đời”, NSƯT Thanh Loan nói. Năm 2017, ngoài đi diễn theo kế hoạch của Nhà hát Chèo Hà Nội, NSƯT Thanh Loan dự định làm thêm một số tiết mục hài chèo.
Tính tới thời điểm hiện tại, NSƯT Thanh Loan đã cho ra mắt 6 CD âm nhạc, trong đó CD “Tìm về chốn quê” là “đứa con tinh thần” chị tâm huyết nhất mà theo chị giọng hát lúc đó đang ở độ chín, truyền cảm gợi lên nhiều tâm tư, lay động với khán giả. Đăc biệt, NSƯT Thanh Loan vừa hoàn thành đĩa DVD “Hương quê” phục vụ công chúng đón xuân 2017.
Theo:Thành Nam/ Giadinh.net