Cuộc đời và sự nghiệp của ông” vua vọng cổ” Út Trà Ôn
Út Trà Ôn (1919-2001) là nghệ sĩ cải lương tài danh. Đó là người đàn ông có cái tên khai sinh thật thà như đếm: Nguyễn Thành Út ( vì ông là con thứ 10 và cũng là con út). Với năng khiếu bẩm sinh cùng sự đam mê khổ luyện suốt mấy chục năm ròng, Nguyễn Thành Út đã trở thành một nghệ sĩ cải lương được mến mộ suốt từ Nam tới Bắc, được suy tôn là “Vua vọng cổ” với nghệ danh Út Trà Ôn. Ông sinh tại ấp Đông Phú, làng Đông Hậu, quận Trà Ôn, xưa thuộc tỉnh Cần Thơ, nay thuộc tỉnh Vĩnh Long.
Tiểu sử
Năm 16 tuổi, anh thanh niên Mười Út với lòng đam mê nghệ thuật cải lương học hát tại làng quê. Quê hương của ông cũng là một vùng đất nổi tiếng với nghệ thuật cải lương.
Năm 1937, Mười Út được người quen giới thiệu với Đài phát thanh Sài Gòn và từ đó chính thức có nghệ danh Út Trà Ôn. Giọng ca truyền cảm, ấm áp, chân thành, đậm chất miền Tây Nam Bộ của ông được giới thiệu trên làn sóng điện đã nhanh chóng được đông đảo thính giả yêu chuộng. Bản vọng cổ đầu tiên ông ca trên đài là bản: “Thức trót canh thâu“. Với niềm đam mê nghệ thuật và khả năng ca diễn xuất sắc, Út Trà ôn thường xuyên góp tiếng hát cho Đài phát thanh, thu âm cho các hãng băng đĩa. Đặc biệt, với giọng ca đặc biệt của mình, ông đã góp phần nâng cao uy tín cho hãng đĩa ASIA với bài vọng cổ “Tôn Tẩn giả điên” gồm có 20 câu, là một sáng tác của vị Yết-Ma (tu sĩ Phật giáo).
Năm 1942, ông lần lượt biểu diễn cho các gánh cải lương như: Hề Lập, Thanh Long, Tiến Hoá, Mộng Vân, Sao Mai, Thanh Minh…
Năm 1954, ông lập gánh hát Kim Thanh, đây là lần đầu tiên ông làm bầu 1 đại bang danh tiếng lừng lẫy lúc bấy giờ và cho đến ngày nay vẫn còn nhiều nghệ sĩ cao tuổi nhắc đến. Lúc ấy, đại bang này có nhiều nghệ sĩ tên tuổi lớn ví dụ như: Thanh Tao, Kim Chưởng, Thuý Nga cùng làm giám đốc.
Năm 1955, tại Sài Gòn, trong một cuộc trưng cầu ý kiến khán giả của báo giới, nghệ sĩ Út Trà Ôn đã được tặng danh hiệu “Đệ nhất nam danh ca”.
Năm 1960, Út Trà Ôn cộng tác với đoàn Thủ Đô (chủ nhân của đoàn này là ông Phan Văn Bản và đồng thời là chủ nhân của hãng dĩa Hoành Sơn)
Năm 1962, Út Trà Ôn và người bạn thân là nghệ sĩ Hoàng Giang (cũng là tên tuổi lớn) lập gánh Thống Nhứt, rồi cộng tác với các đoàn như: Dạ Lý Hương, Thái Dương, Quốc Thanh, Hương Dạ Thảo, Phương Bình, Thanh Hải, Tân Hoa Lan, Kim Chung ….
Năm 1975, sau ngày 30/4/1975, ông cộng tác với đoàn cải lương Sài Gòn 1, Trần Hữu Trang và sau đó là Sân khấu Tài Năng hay còn gọi là đoàn 2-84.
Tháng 3 năm 1997, ông được Nhà nước CHXHCN Việt Nam phong tặng danh hiệu NSND. Trước khi ông mất, đồng chí Nguyễn Minh Triết (bấy giờ là Bí thư Thành ủy Tp HCM) đã tới tận bệnh viện thăm người nghệ sĩ lão thành.
Ông từ trần ngày 13 tháng 8 năm 2001 tại Thành phố Hồ Chí Minh, an táng tại Chùa Nghệ sĩ, Quận Gò Vấp. Hưởng thọ 82 tuổi.
Danh hiệu
Năm 1997: Ông được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân – đợt 4 và Huân chương Vì sự nghiệp sân khấu vì những đóng góp của ông cho nghệ thuật cải lương.
Các vai diễn nổi bật
Cải lương
- Ông cò Hương / Ông cò quận 9 (trong vở Tuyệt tình ca)
- Ông Phú (trong vở Nạn con rơi)
- Võ Minh Thành (trong vở Đời cô Lựu)
- Tiếng hát Muồng Tênh
- Kiều Phong A Tỷ
- Sương khói rừng khuya
- Quân Vương và Thiếp
- Lưu Bình Dương Lễ
NSND Út Trà Ôn và soạn giả NSND Viễn Châu
Soạn giả Viễn Châu sáng tác hơn 2.000 bài vọng cổ, thì có đến 2/3 có công truyền bá của NSND Út Trà Ôn. Trong đó có nhiều bài đã gây được dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng, đặc biệt là bài Tình anh bán chiếu. Chỉ có 6 câu vọng cổ, trình bày chưa đến 10 phút mà đã đưa Út Trà Ôn và Viễn Châu lên ngôi vua của làng vọng cổ.Theo nhận xét của soạn giả Viễn Châu thì NSND Út Trà Ôn là một nghệ sĩ mộc mạc, tuy được khán giả hâm mộ nhưng sống rất khiêm tốn. Một số đồng nghiệp khác lại cho rằng, ông là người không “kén” vai diễn. Ông sẵn sàng tham gia những vai rất khác nhau, miễn là nó có cá tính, có số phận
Các bài vọng cổ nổi tiếng
Bằng giọng hát ấm và ngọt, nghệ sĩ Út Trà Ôn nổi tiếng với rất nhiều bài vọng cổ. Ông được khán giả ái mộ với những vở cải lương. Rất nhiều bài vọng cổ cho đến ngày nay vẫn còn đọng lại ít nhiều ký ức và tình cảm trong lòng người mộ điệu:
Tiếng tơ lòng
3 giờ khuya
Thích ca tầm đạo
Tình anh bán chiếu (Sáng tác: NSND Viễn Châu)
Tình người phu xe
Núm ruột quê hương
Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn
Gánh chè khuya (Tác giả: NSND Viễn Châu)
Gánh nước đêm trăng
Tôn Tẩn giả điên
Ni cô và lão ăn mày
Ông lão chèo đò
Đời (Tác giả: NSND Viễn Châu)
Gia đình
Út Trà Ôn là cha của ca sĩ Bích Phượng. Bích Phượng không đi theo nghiệp cải lương cha mà hát, thể hiện những làn điệu dân ca Nam Bộ.
Tuyển tập những bài tân cổ cải lương hay nhất Út Trà Ôn
Nạn con rơi– Út Trà Ôn
Tiếng hát Muồng Tênh- Út Trà Ôn
Kiều Phong A Tỷ- Út Trà Ôn
Sương khói rừng khuya- Út Trà Ôn
Quân Vương và Thiếp– Út Trà Ôn
Lưu Bình Dương Lễ– Út Trà Ôn
Tình Người Phụ Xe- Út Trà Ôn
Kiều Phong A Tỳ- Út Trà
Ôn Thích Ca Tầm Đạo- Út Trà Ôn